Mỗi loại cây trồng thích ứng với mỗi loại đất khác nhau. Việc kiểm tra đất PH là điều cần thiết và cần làm thường xuyên. Trong đó chỉ tiêu pH đất trồng không chỉ tác động đến quá trình sinh trưởng phát triển mà còn là 1 yếu tố tác động đến khả năng phát sinh, phát triển các dịch bệnh trên cây trồng.

#1. Mục đích đo nồng độ pH cho đất

Việc kiểm tra, kiểm soát pH đất là thao tác quan trọng trong quá trình canh tác, sản xuất nông nghiệp. Xác định đúng độ pH đất nhằm mục đích:

+  Là cơ sở để lựa chọn loại cây trồng cho phù hợp với đất

+ Hoặc ngược lại cho nhà nông biết cần bạn phải tác động ra sao trên khu đất đang trồng trọt để đạt được mục tiêu tăng thu nhập từ sản xuất nông nghiệp.

Trong bài viết này, GFC sẽ giúp bà con phân biệt và xác định được loại đất mình có giá trị pH như thế nào.Từ đó bà con có thể theo dõi hướng dẫn cách xác định và biện pháp xử lý để phù hợp với cây trồng.

#2. Ý nghĩa của chỉ số pH đối với nhà nông

+ Đối với khu đất mới:  chỉ số pH ban đầu giúp bạn định hướng chọn loại cây trồng nào hoặc cải tạo đất sao cho phù hợp với loại cây muốn trồng.

+ Đối với khu đất đang canh tác: chỉ số pH đất chỉ ra cách tác động vào đất hợp lý, tạo điều kiện cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt nhất.

+ Khi cây trồng có các biểu hiện như: Cây tăng trưởng chậm, lá vàng úa, rễ không phát triển, …cũng nên chú ý đến việc kiểm tra nồng độ pH cho đất.

#3. Thời điểm kiềm tra nồng độ pH cho đất

+ Tiến hành vào mọi thời điểm. Lưu ý không nên tiến hành sau khi bón vôi, phân, bổ sung chất hữu cơ sẽ làm kết quả pH sai sót nhiều.

+ Tiến hành trên mọi loại đất

#5. Phương pháp kiểm tra độ pH đất

• Máy đo pH

Cách làm: chỉ cần cắm máy đo pH xuống mặt đất cần kiểm tra độ pH, chờ 1 phút kết quả sẽ hiển thị trên màn hình

• Hoặc Giấy Quỳ:

Cách làm:

+ Lấy mẫu đất trồng thuộc tầng lớp canh tác (hay phần đất có nhiều rễ non phát triển nhiều nhất)

+ Bỏ mẫu đất vào ly có đựng nước cất, khuấy đều và để lắng trong thời gian từ 15 – 20 phút

+ Lấy giấy quỳ nhúng vào dung dịch đất đà pha loãng, sao cho nước thấm hết phần bề mặt giấy quỳ (2/3). Lấy giấy quỳ ra, đợi khoảng 1 phút và so sánh màu giấy quỳ đã chuyển với bảng màu pH

#6. Phân biệt các giá trị pH:

Căn cứ trên giá trị đo pH có được:

+ pH = 7 là đất trung tính,

+  pH<7 đất mang tính axit,

+ pH>7 đất có tính chất kiềm.

#7. Phân tích kết quả kiểm tra nồng độ pH

7.1. Giá trị pH từ 3.0 – 6.5 (đất axit)

• Đặc điểm:

+ Loại đất có tính axit cao (đất rất chua),

+ Nồng độ các vi chất Mn, Al và ion tăng mạnh

+ Các dưỡng chất Kali, Canxi, Magie, P, Bo, Molipden…giảm hoặc khó hòa tan, bị đất giữ chặt.

• Nguyên nhân:

+ Do kết cấu đất: Đất có kết cấu nhẹ, đất dốc, đất pha cát, sỏi đá thường dễ bị rửa trôi và trở thành đất chua.

+ Nước mưa và nước tưới dư thừa cuốn theo các chất có tính kiềm như Ca (canxi), Mg (Magie), K (Kali) xuống tầng đất sâu hoặc ra sông suối ao hồ. Làm cho đất mất chất kiềm trở nên chua

+ Cây sinh trưởng lâu năm trên đất, hút các dưỡng chất từ đất như N,P,K và các chất trung vi lượng như Canxi, Magie… Lâu dần đất mất các chất kiềm trở nên chua

+ Lạm dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, các loại thuốc kích thích… sau 1 thời gian dài dẫn đến đất chua, chai và cằn

+ Sự phân giải chất hữu cơ: thải ra nhiều loại axit Cacbonic (H₂CO₃), axit Sunfuric (H₂SO₄), axit Nitric (HNO₃) axit Axetic (CH₃COOH)…các axit này hòa tan Ca, Mg và rửa trôi, làm cho đất chua

+ Bón phân khoáng mang gốc axit như: Phân Sunfat amôn (SA), Clorua kali (KCl), Sunfat kali (K₂SO₄), Suppe lân…cũng làm đất bị chua.

• Ảnh hưởng của đất chua đối với cây trồng:

+ Hạn chế sự sinh trưởng của cây trồng, làm giảm sút sản lượng nông nghiệp

+ Đất chua nhiều ion Al cao dễ dẫn đến tình trạng ngộ độc cho rễ cây, làm rễ bị bó và chùn lại không phát triển được

+ Cây trồng khó hấp thụ các vi chất K, Ca, Mg…dẫn đến tình trạng thiếu hụt các dưỡng chất này.

+ Hầu hết các loại vi sinh vật không thể hoạt động để phân hủy chất hữu cơ dẫn đến tình trạng đất bị bí chặt, nghèo dinh dưỡng…

• Biện pháp tác động:

– Bón phân lân:

+ Cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng, hạ độc phèn.

+ Sử dụng super lân hoặc kết hợp phun phân bón lá có chứa lân.

– Bón phân hữu cơ đã hoai mục:

+ Có tác dụng cải tạo đất tơi xốp, …

+ Kết hợp với các độc chất làm hạ độc phèn, giảm độc đối với cây trồng.

– Bón vôi:

Nhất thiết phải bổ sung vôi để cải thiện tính axit trong đất, nâng độ pH lên cao hơn.Vôi bón vào đất chua có những lợi ích chủ yếu là:

+ Giúp chất dinh dưỡng trong đất dễ hòa tan hơn.

+ Cải thiện cấu trúc đất.

+ Cung cấp các chất dinh dưỡng như Ca, Mg cho cây trồng.

+ Thúc đẩy sự phát triển của vi sinh vật hữu ích.

+ Trung hòa độ chua do phân bón gây ra.

+ Giảm độc chất ảnh hưởng đến cây trồng (các kim loại nặng hòa tan mạnh khi pH thấp)

• Tỷ lệ bón vôi cải thiện độ pH (đối với đất chua)

– Với đất có tỷ lệ sét cao (đất thịt, đất nặng)

+ pH = 3,5 – 4,5 bón 2 tấn vôi cho 1 hecta (tương đương 2 tạ / 1000 m2)

+ pH = 4,5 – 5,5 bón 1 tấn vôi cho 1 hecta (tương đương 1 tạ / 1000 m2)

+ pH = 5,5 – 6,5 bón 0,5 tấn vôi cho 1 hecta (tương đương 50kg / 1000 m2)

– Với đất có tỷ lệ cát cao

+ pH = 3,5 – 4,5 bón 1 tấn vôi cho 1 hecta (1 tạ / 1000 m2)

+ pH = 4,5 – 5,5 bón 0,5 tấn vôi cho 1 hecta (50 kg / 1000 m2)

+ pH = 5,5 – 6,5 bón 0,25 tấn vôi cho 1 hecta (25kg / 1000 m2)

Khi bón vôi cần kết hợp với các phương pháp đào xới đất, giúp vôi được trộn đều vào đất.

7.2. Giá trị pH từ 6,6 – 7,5

• Đặc điểm

+ Đất axit trung bình (đất trung bình).

+ Thích hợp cho phần lớn các loại cây trồng thông thường, trừ các loại cây ưa vôi.

• Ảnh hưởng của đất đối với cây trồng

+ Lượng dinh dưỡng có trong đất luôn duy trì trạng thái thích hợp cho cây trồng sinh trưởng phát triển tốt..

+ Quá trình hấp thu, trao đổi dinh dưỡng giữa hệ rễ cây và đất được thực hiện thuận lợi giúp cây trồng phát triển mạnh.

+ Các loại vi sinh vật có lợi trong đất hoạt động tốt trong môi trường có khoảng pH này.

• Biện pháp tác động:

+ Loại đất này cơ bản không cần tác động thêm,

+ Lưu ý luôn duy trì trạng thái cân đối giữa hàm lượng vô cơ và hữu cơ để bảo vệ đất.

7.3. Giá trị pH từ 7.5 trở lên

Đặc điểm và ảnh hưởng của đất đối với cây trồng:

+ Đất có tính hơi kiềm.

+ Thích hợp cho việc trồng các loại cây họ đậu.

+ Các nguyên tố Mangan (Mn), Sắt (Fe)…bị giảm khả năng hòa tan gây sự mất cân bằng với Canxi (Ca) dẫn đến cây trồng bị vàng ở những bộ phận tăng trưởng mới.

+ Tỷ lệ vi sinh vật gây bệnh thối rễ trên họ rau thập tự giảm trên loại đất này.

• Biện pháp tác động:

Nếu muốn giảm độ kiềm có thể bổ sung các nguyên tố gây axit hóa như: Lưu huỳnh, sắt sunphat, ….

#8. Khoảng pH đất thích cho một số cây trồng

Dưới đây là bảng tổng hợp pH đất cho từng loại cây trồng, giúp bà con lựa chọn loại cây trồng hoặc có hướng xử lý đất cho phù hợp

-GFC tổng hợp-